Çeşitli zararlı ve zehirli gazlara karşı gözleri, yüzü ve solunum yollarını korur. Konuşmaya ve duymaya engel değildir. Gövdesi naturel kauçuktan, görme camı, geniş görüş açılı (panoramik) kırılmaya dayanıklı akril malzemeden yapılmıştır. Üzerinde, bir nefes alma, bir veya iki nefes verme ventili bulunmaktadır. Başa beş yerden çok kolay takılıp çıkartılabilen toka ile bağlantılı ahtapot biçiminde baş bantları ile başa kolaylıkla yerleştirilir ve çıkartılır.
Genellikle, oksijen % 16' dan düşük olduğu ortamlarda temiz hava tüpleri veya basınçlı hava sisteminden alınan özel hortumlarla kullanılır.
Yeterli oksijen olup da zararlı, zehirli gaz ve tozların yoğun olduğu ve gözleri rahatsız eden işyeri ortamında vidalı tip filtrelerle (kartuşla) kullanılır.
DIN NormU : 3183
Zehirli, zararlı veya rahatsız edici, gaz, duman ve tozlara karşı sadece solunum yollarını korumak için kullanılır. Burun ve ağzı kapatır. Naturel kauçuktan yapılmış bir gövdesi ve üzerinde maske içinde kirlenen havayı atmaya ve buharlaşmayı önlemeye yarayan yarayan iki adet nefes verme ve bir adet filtreden temiz havayı almaya yarayan nefes alma ventili bulunur. Hava şebekesine bağlanabilen fleksibl hortumla da kullanılır. Ventili bulunur. Gaz filtresi veya toz filtresi takılarak kullanıldığı gibi hava şebekesine bağlanabilen fleksibl hortumla da kullanılabilir.
kömür, tahıl,modun, demir, kireç ve tekstil tozlarına karşı kullanılır. Burnu ve ağzı kapatan sellülozik veya sentetik elyaftan pres edilerek imal edilen bir gövdesi ve iki tarafında başa takılan lastik baş bantı bulunmaktadır. Kullanım süresi, yoğun tozlu ortamda ve sürekli çalıştığında en az bir gündür. Dört katlı elyaftan pres edilerek yapıldığında, krom ve demir veya asbet tozlarına (5 mikrondan küçük) karşı kullanılır.
Yeni Avrupa Standardı (Europe Norm"EN 149") mevcut İngiliz standardı (BS) ile Alınan standardından (DIN) farklıdır. Şöyle ki;
EN 149 | Toz türü |
FFP1 | Kaba tozlar, Etkisizi (inert) tozlar |
FFP2 - S
Katı parçacıklar | Kaba tozlar,Etkisiz ince tolzar, kaynak dumanları, hafif zehirli tozlar cam elyafı, kurşun toz ve dumanı asbestos |
FFP2 - SL
Katı ve sıvı parçacıklar | Kaba tozlar,Etkisiz ince tolzar, polenler, kaynak dumanları, hafif zehirli tozlar, cam elyafı, asbestoz, kurşun tozu ve dumanı, yağ tanecikleri, hafif zehirli aerosoller |
FFP 3 - SL | Sporlar, Bakteriler, proteolitik enzimler, radyoaktif parçacıklar, kansorojen maddeler. |
YANGINDAN KAÇIŞ MASKESİ
Yanan binaların yoğun ve zehirli dumanlı odalarından, koridorlarından kaçış içi kullanılır. Baş örtüsü, yarım yüz gaz maskesi ve yangın dumanlarını süzücü filtresinden oluşur. Havası emdirilmiş poşette kullanılma anına kadar saklanır. Bu maske, hem alev ve ısıdan (1000 C ) hem de zehirli gazlardan işçinin yüzünü ve solunum yollarını korur. Hastane, otel ve kalabalık büro binalarında her an kullanılmak üzere poşet (folye) içerisinde bulundurulur.
KARBONMONOKSİT FERDİ KURTARICI MASKE
Taş kömürü ve linyit ocaklarında havasız ve zehirli ortamdan kaçıp kurtulmak için en az 60 dakika süreyle güvenle ve etkin bir şekilde kullanılır. Bu maske, ortamda meydana gelen karbonmonoksiti karbondioksite dönüştürerek zararsız hale getiren kimyasal maddeli gövde ile bu gövdeye bağlı ağızlık ve işçiyi ağızdan nefes almaya zorlayan burun klipsinden oluşur. Ağırlığı en fazla 1 kg. dır.
Solunum yollarını koruyucu filtreleri, iş yeri ortamında oluşan zararlı ve zehirli gaz, buhar ve katı parçacıkları (partikülleri) filtre ederek, işçinin temiz hava solunmasına yardım eder. Filtreler, kullanıldığı yere göre sınıflandırılmış olup, iş güvenliği mevzuatının belirlediği gerek zararlı ve zehirli gazlar, buharlar, gerekse partiküllerin konsantrasyon miktarının yüksek olduğu yerlerde kullanılır. Kullanma süresi, iş yeri ortamında o anda oluşan gaz yoğunluğuna, havadaki neme ve filtreyi kullanan işçinin ciğer yapısına bağlıdır.
Filtreler, oksijen yokluğunda veya eksikliğinde kesinlikle kullanılmaz. Bu nedenle, filtreler kullanılırken havadaki oksijen miktarının % 16 dan fazla olması gerekir. Filtrelerin kullanım yerleri, havadaki zararlı maddelerin gaz veya partikül olmasına göre faklıdır. Bu nedenle, gazlar için olana "Gaz Filtresi" partiküllere karşı kullanılana ise "Toz Filtresi" denilir. Ayrıca, kullanılacak maskenin tipine göre de faklıdır. Şöyle ki, maskenin nefes alma yeri vidalı ise filtre de vidalı tip olmalı, hazneli ise takma tip olmalıdır.
a. Toz ve duman filtreleri :
1. Elyaf filtre (P2) Asbest, çimento, gübre, metulurji ve benzeri sanayi dallarında, işyerinde oluşan toz ve sis altında çalışan işçileri korumak için tam veya yarım yüz maskesine takılarak kullanılır. Özel olarak sık dokunmuş elyaf keçeden imal edilir. Kirlendiğinde değiştirilir.
2. Aerosol filtre (P1) Dairesel labirente benzeyen sellülozik veya sentetik liflerden oluşur. Birbirine yakın ve sık mikroskopik aralıklardan kirli havanın süzülüşünü sağlar. Nefes alındığında havada uçuşan sert ve küçük (mikron düzeyinde) parçacıklar halindeki tozlar ve dumanlar (aerosol) mekanik olarak bu filtre tarafından tutulur. Genel olarak, zararlı ve zehirli tozlara karşı kullanılır. Örneğin, silis tozları, kurşun ve metal dumanları gibi.
3. Ön filtre (mekanik filtre) : Gaz filtresini, yoğun ve sisten koruyup süresinden önce kullanma ömrünün bitmemesi için kullanılır. İki pres edilmiş sentetik elyaf sırasında bulunan hidrofil pamuktan oluşur. Bu filtrenin kullanılma süresi ortamdaki zararlı partikül veya spray' lerin yoğunluğuna, havadaki neme ve kullanan işçinin ciğer yapısına göre uzar veya kısalır.
b. Gaz filtreleri :
Her türlü zehirli ve zararlı gaza karşı amprenye edilmiş aktif kömürlü filtreler, zehirli maddelere göre tiplere ayrılmıştır. Örneğin :
A TİPİ
Organik gaz ve buharlar ile çözücüler
Aseton, Benzol, Fenol, Trikloretilen, Toluen, Metanol vb.
B TİPİ
Asit gazlar (İnorganik) gaz ve buharlar
Arsın, Bromin, Kolr, Fostin, Halojenler, Nitrik asit, vb.
E TİPİ
Kükürt dioksit, Hidrojen siyanit (pürsik asit) silfrik asit vb.
K TİPİ
Amonyak' a karşı
CO TİPİ
Karbonmonoksite karşı
HG Tipi
Civa buharları' na karşı
NO TİPİ
Nitroz Gazları, Nitrojen oksit, ozon
F TİPİ
Yangında ilaçlara (pestisitlere) karşı
P1, P2, P3 TİPİ
Zararlı, zehirli ve inert tozlara karşı
Kullanırken göz önünde bulundurulacak en önemli nokta, havadaki oksijen miktarının % 16' dan az olmaması, zararlı gaz veya buhar oranının % 0,5 geçmemesi ve karbonmonoksitin hiç bulunmaması gerekir. Küçük tipleri, kısa süreli, büyük tipleri ise uzun sürelidir.
Gaz filtrelerinde kullanım süresi, gazlı ortamda gazın kokusu duyulduğunda, toz filtresinde ise solunum zorlaştığında bitmiş olacağından atılıp yenisinin takılması gerekir.
Gaz filtrelerinin depolama süreleri:
A Tipi 5 yıl
B tipi 4 yıl
E,K,Hg. Tipi 3 yıl dır.
Mühürlü bandı ve tapası açıldığında, kullanılmasa bile en fazla 6 ay sonra atılmalıdır.
İçinde basınçlı oksijen tüpü bulunan bu cihazda ayrıca solunum torbası, solunum hortumları, kirlenen havayı, (karbondioksiti) temizleyen (absorbe eden) filtresi, hava giriş ve çıkışı ayarlayan regülatörü, soğutucu ve tam yüz maskesi bulunur. Bu cihaz kapalı devre bir sistemle atmosfer havası ile ilgili bulunmadan solunum sağlar. Verilen nefes ilk önce filtreden (alkali kabinden) geçerken içindeki buharı ve karbondioksiti absorbe eder. Sonra nefes torbaya geçerken eksilen oksijen tüpten tamamlanır. Oradan, soğutucudan geçerek maskeye girer. Bu işlem solunum oranına göre otomatik devam eder. Tüpteki oksijen bitene kadar 4 saat süre ile kullanılır. Genellikle, yer altı madenlerinde ve itfaiye kuruluşlarında kurtarma ekipleri kullanır.
KİMYASAL REAKSİYONLU (Oksijen Üreten) FERDİ KURTARICI
Bu cihaz, zehirli gazlar bulunan atmosferde veya yetersiz oksijen bulunan yerlerde kullanılır. Bu cihazda tahlisiye cihazında bulunan oksijen tüpü yoktur. Verilen nefesteki karbondioksit ve buharı absorbe eden ve maskeye kimyasal reaksiyon sonucu oluşan oksijen veren kanister vardır. Kanisterden geçen temiz hava solunum torbasında soğuduktan sonra maskeye girer. Kömür madenlerinde patlama, yangın ve çökme sonunda havasız kalan kişilerle kaçıp kurtulmada kullanılır. Kullanım süresi ½ saattir. Oksijen üretimi, işçinin solunumuna göre otomatik olarak devam eder. Bu cihaz otomatik zaman kontrol ile donatıldığından cihazın kullanma süresinin bitimine yakın bir zil çalarak kullanan işçiyi uyarır. Bu uyarıdan sonra cihazı kullanan derhal temiz hava bölgesine çıkmalıdır.
BASINÇLI OKSİJEN TÜPLÜ CİHAZ
Bu cihaz, bir basınçlı oksijen tüpü, oksijen akımını ayarlı sağlayan bir regülatör ve ucunda fleksibl hortum bulunan tam yüz maskesinden oluşur. Regülatörü, kullanan işçinin ciğer yapısına ve istediği miktarda oksijeni verebilecek şekilde kendiliğinden ayarlanabilmektedir. Nefes vermede, oksijen akımı kesilerek tüpteki oksijenin çabuk harcanmasını önler dolayısıyla oksijen tüpünün daha uzun ömürlü kullanılmasını sağlar. Oksijen tüpü, omuz bel kayışları ile sırtta taşınır. Göğüs kayışı üzerinde bulunan regülatöre bağlı manometre ile tüpteki basıncın miktarı sürekli izlenebilir.
Bu cihazlar, ½ saat süre ile oksijenin bulunmadığı zararlı, zehirli gaz ve buharın bulunduğu ortamda kullanılır.
Sırtta taşınan ve içinde basınçlı hava bulunan (fleksibl hortum, hava akımı sağlayan regülatör ve tam yüz maskesinden oluşur. En az 30 dakika süre ile kullanılır. Regülatörü, değişik şahısların ciğer yapısına göre nefes almada ihtiyaç göstereceği kadar temiz havayı (sırtında taşıdığı tüpe göre) verebilecek şekilde kendiliğinden ayarlıdır. Nefes vermede, oksijen veya hava akımı kesilerek harcanması önlenmekte ve tüpün daha uzun süre kullanılması sağlanmaktadır.
Basınçlı hava tüpü, hava basıncını her zaman gösteren bir manometreye bağlıdır. Bu cihaz, itfaiye teşkilatında ve bazı endüstri kuruluşlarında oksijensiz ve zehirli ortamlarda acil yardım ve kurtarma işlerinde kullanılmaktadır. Özellikle petrol buharlarına karşı patlaması mümkün olan atmosferde ve kullanılan oksijenin, tehlikeyi artırabileceği yerlerde kullanılmaktadır. Kullanma süresi tipine göre 1-3 saattir.
Hortumlu maskeler, yüzü ve solunum sistemini koruyucu cihazlardır. Kompresörden filtre edilmiş basınçlı temiz hava, dayanıklı ve fleksibil hortumla kullanan işçinin maskesine gelir. Belde bulunan hava ayar ventili ile kompresörden gelen basınçlı havanın kontrolu sağlanır. Genellikle, atmosferin çok kirli olduğu veya oksijen yetersizliği bulunan yerlerde ve özellikle, tankerlerde, silolarda, kanalizasyon ve lağımlarda, gemi ambarlarında kullanılır. Bu sistemde kompresörden hava gelmeme olasılığına karşı gerektiğinde otomatik devreye girecek ayrıca bir basınçlı hava tüpü bulunur.
Bu cihazda ayrıca, herhangi bir iş kazasında işçiyi kurtarmak üzere bir de güvenlik kayışı bulunmaktadır. Hortumun iç çapı en çok 2,5 cm. uzunluğu ise 15 m.dir. Gerektiğinde kaplinle iki misline kadar uzatabilir.
Bu tür hortumlu maskeler, özel amaçlar için kullanılmaktadır. Zararlı ve zehirli ortamda, temiz havayı, en çok 7,5 m. uzaklıktan sağlayabilecek uzunlukta fleksibl hortum ile tam yüz maskesinden oluşmaktadır. Temiz hava normal solunum ile hortumun içerisinden maskeye girer. Ayrıca bir hava vericisine gerek yoktur. Bu hortumun çapı 2,5 - 4 cm. çapında ve uzunluğu 7,5 m. dir. Yağlara ve asitlere dayanıklı olması gerekir. Hava alınan ucunda, tehlikeli yerlere düşmemesi için bir çengel ve mekanik filtreli süzgeç bulunmaktadır.
Başın korunması, yaralanması kolayca mümkün ve vücudun en hassa bölgesi olması nedeniyle hayati önemi olan bir konudur.
BARET
Baret, başa bir cismin düşmesi, çarpması veya başın bir yere vurulması yahut başın gerilimli bir iletkene değmesi olasılığına karşı kullanılır. Baret, gövde başbandı ve çevre bandından oluşur. Gövde, kubbe biçiminde sert sağlam, neme, darbelere, delinmeye ve elektriğe karşı dayanıklı, cildi tahriş etmeyen plastik deri veya diğer uygun malzemeden yapılmalıdır. Genellikle, inşaat, madencilik, metal ve metalurji iş kollarında kullanılmaktadır. Yönetim faaliyetleri dışındaki örneğin, konstrüksiyon, operasyon ve onarım işlerinde çalışan ve buraları ziyaret eden herkes, baret giymek zorundadır. Genellikle, barette renk standardı şöyledir.
Üst düzey yönetici ve ziyaretçilere : Beyaz renkli
Mühendislere ve teknik elemanlara : Mavi renkli
Formenlere ve usta başlarına : Turuncu renkli
İşçilere : Sarı renkli
Yangınla mücadele elemanlarına : Kırmızı renkli
baret verilir.
KUMLAMA BAŞLIĞI
Kum püskürtücüleri ile polisajcıların başlarını ve vücutlarının üst kısımlarını fırlayan ve sıçrayan, iri partüküllere ve yoğun toza karşı korur. Bu başlık, basınçlı temiz hava hortumlu sistemle kullanılır.
Kumlama başlığı; darbelere dayanıklı plastikten (polyethelen) tüm başı örten maske başlığından, darbelere dayanıklı kırılmaz gözetleme camı (polycarbonat), PVC. Kaplamalı kumaş veya toz geçirmez sık dokulu brandadan mamul kullanılanın ensesini ve omuzlarını korumaya yarayan ve bele kadar uzanan örtü - pelerin, bel kemerine monte hava ayar ventili ve ucuna monte edilmiş başlığa hava girişini sağlayan fleksibl hortumdan oluşur.
Normal kum ve çelik kum püskürtme işlerinde kullanılan hafif tiplerinin ağırlığı en çok 2 kg. dır. Bu tip başlık 3-5 kg/cm2 basınçlı hava ile çalışır ve dakikada en az 1,5 m3 hava vermesi gerekir.
Otomotiv endüstrisinde taşlama, traşlama, parlatma gibi tozlu, dumanlı ve gazlı ortamlarda kullanılan ağır tiplerinin ağırlığı en çok 5-6 kg. dır. Bu tip başlık 7-10 kg/cm2 basınçlı hava ile çalışır ve en az dakikada 2,5 m3 hava vermesi gerekir.
BOYACI BAŞLIĞI
Özellikle boya püskürtme işçilerinin başlarını ve solunum yollarını korumada kullanılır.
Bu başlık, başı, enseyi ve omuzları örten çözücülere dayanıklı neopren veya nitrille kaplı örtü- pelerinden. Geniş görüş açılı camdan (bu cam, asetat folye ile korunur ve yapışkan maddeli olduğu için boya işleminden sonra atılır) başlığa giren hortumdan ve bele monte edilmiş filtreli hava ayar ventilinden oluşur. Basınçlı hava sisteminden gelen hava, filtre edildikten sonra, bele takılı bulunan ventile basıncı yüze ve solunum rahatsız etmeyecek düzeye düşürülür. Azaltılan basınçlı temiz hava başlığa girer. Rahatlıkla uzun süre çalışır.
GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI
Gözleri ve yüzü zararlı ve zehirli maddelerden korumaya yönelik kişisel koruyucu gözlük ve yüz siperi türleri çalışanın çalıştığı ortamdaki zararlı ve zehirli maddelerin doğuracağı tehlikelerden koruyacak şekilde dizayn edilerek imal edilmektedir. Diğer bir anlatımla kullanılacak yer önem taşımaktadır, şöyleki; gözlük veya yüz siperleri genellikle;
. Küçük parçalar ve tozlardan,
. Talaş ve fırlayan büyük parçalar veya kıvılcımlardan,
. Ultraviole (UV) ve kızılötesi (IR) (ısı ışını) dahil sağlığa zararlı ışınlardan ve göz almadan,
. Yüksek ısılı püskürtme maddelerinden,
. Kimyasal sıçramalar, erimiş metallerden,
. Zehirli gazlardan, gözleri ve yüzü korumak için kullanılır.
Laboratuvar çalışmalarında göze ve vücuda sıçrayan asit ve alkalilerden temizlenmek için kullanılan acil yardım malzemesidir. Göz çeşmesi, kabı (eviyesi), ABS malzemeli iki taraftan ve ayarlanabilen mafsallı duşlu, suyu fişkırtmaya yarayan elle itme veya ayakta basma valflıdır. Yağmur duşunun su fişkırtma valfı, bilyalı valf yerine selenoit valflıdır.
Gözü korumaya yönelik kişisel koruyucu malzemenin seçimi tablo 3 de gösterilmiştir.
Sıfır diyoptrili kırılmaz camlı (polycarbonat), yanlarında üçgen şeklinde şeffaf malzemeden (plycarbonat veya plexiglass) yapılmış koruyucu bulunan normal gözlük görünümünde bir gözlüktür. Bu gözlükler, atölyelerde, kesme, zımba, perçin, raspa, kuru taşlama ve pik veya büyük metallere ve kıvılcımlara karşı gözü korumak için tüm sanayi dallarında kullanılır.
Sıfır diyoptrili kırılmaz camlı (polykarbonat) çerçevesi yumuşak ve şeffaf plastikten yüze kolayca uyan, üzerinde camda buğulanma yapmasını önlemek ve arkaya doğru açık delikleri bulunan bir gözlüktür. Lastik kayışları her yüze göre ayarlanabilir. Taş ve mermer kırıcılarda, taş doldurma ve taş, çakıl kırma makinelerinde ve bunun gibi toz çıkaran tüm işlerde kullanılır.
Çerçeve gövdesi gözleri sıkıca çevreleyen ve üzerinde havalandırma delikleri bulunmayan gaz ve zehirli dumanlara dayanıklı kauçuktan ve buğulanmayı önleyecek şekilde yapılmış, camlarının göze bakan tarafında kırılma halinde gözleri korumak üzere ayrıca sıfır diyoptrili şeffaf plastik bir tabaka bulunan gözlüktürüdür. Bu gözlük konsantrasyonu gözlere zarar veren (solunum yolları da yarım yüz maske ile korunuyorsa) gaz, ss, buhar ve umandan korunmak için kullanılır.
Bu tür gözlük, camları asitten ve darbeden etkilenmeyen sıfır diyoptrili, gövdesi yüze kolayca uyum sağlayan yumuşak ve şeffaf plastikten, üzerinde bulunan havalandırma delikleri sıçrayacak sıvının gözlük içine girmesini ve camlarının buğulanması önleyecek şekilde yapılmıştır. Bu gözlük asit ve çözeltilerin doldurulması, boşaltılması ve naklinde, asit havuzlarında ve kimya laboratuarlarında toza, aside, alkalilere ve çapaklara karşı gözü korumak için kullanılır.
Gözlük camları çift katlı olup, birinci kat (içte kalan) şeffaf, dıştaki hareketli renklidir. (oksijen kaynağı işlerinde kahverengi, döküm işlerinde kobalt mavisi renklidir) Gövdesi şeffaf olmayan plastikten yapılmıştır. Üzerinde havalandırma ventilleri bulunur. Gözleri, ısı ve ışından korur. Bu gözlük oksijen kaynağı, kesme ve ocak veya döküm işlerinde ışından korunmak üzere kullanılır.
Bu tür gözlükler, metal veya plastik çerçevesi elmaık kemiklerine ve bunun direğine oturan, sapı kulak arkasına rahat oturacak şekilde dizayn edilmiş olup, yanları ışına ve fırlayan parçalara karşı yüzü korumak üzere kapalıdır. Camı lehim ışınlarına karşı koruyucu yeşil renklidir. Genellikle lehim işlerinde, optik kesme işlerinde kullanılır.
Kimyasal ve metal sıçramaları ile kıvılcımlara karşı yüzü ve gözleri korumak için kullanılır. Başbantlı olarak veya baret monte edilerek kullanılmaktadır. Yapılacak işi hem iyi görmeyi sağlamak hem de darbelere karşı yüzü korumak için polycarbonat' tan veya flexiglass' dan imal edilir.
Krom- nikel veya paslanmaz çelik örgü kafes telden olup, barete monte edilir. Yüzü ısıya karşı korur. Genellikle, demir-çelik sanayinde yüksek fırınlarda, haddehaneler ve tav fırınlarında kullanılır.
Elektrik kaynağı ışınlarına ve ısıya karşı yüzü ve gözü korumak için kullanılır. Gövde kısmı fiberglasdan veya kraft kağıttan yapılır. Gözü koruyan camı gözleri ultraviyole ışınına karşı koruyacak koyulukta kahverengidir. Elle tutularak kullanılan tipi olduğu gibi, başbandına takılarak veya barete monte edilerek kullanılan tipleri vardır.
Döküm işlerinde ışınlara (kızılötesi - IR) ve sıcağa karşı yüzü ve gözü korumak için kullanılır. Gövde kısmı, gözetleme camı (kobalt mavisi) cam etrafı paslanmaz çelik örgü kafes tel ve yüzü kulakları ve boynu kapatan dış yüzeyi aleminize kaplı cam elyaf kumaştan oluşmaktadır. Yüz siperi barete monte edildiği gibi.
YAPILAN İŞ | TEHLİKE | ÖNERİLEN KİŞİSEL KORUYUCU MALZEME |
Oksi-asetilenle kaynak veya kesme | Kıvılcımlar, zararlı ışınlar, erimiş metal ve fırlayan partiküller | Gaz kaynağı gözlüğü (*) |
Kimyasal maddelerle çalışma | Asit yanmaları, dumanlar sıçramalar | Asit gözlüğü gaz ve duman gözlüğü |
Taşlama | Fırlayan ve sıçrayan partiküller (çapaklar), tozlar | Atölye gözlüğü tam koruma gözlüğü, şeffaf yüz siperi (*) |
Elektrik ark kaynağı | Kıvılcımlar, etkili ışınlar (ultraviyole), ergimiş metaller | Kaynakçı yüz siperi (*) |
Döküm işleri, fırınlar Dövme işleri | Sıcaklık, erimiş metaller, Fırlayan ve sıçrayan partiküller (çapaklar), tozlar | Dökümcü yüz siperi, Gaz kaynağı gözlüğü, ısı siperi (*) Atölye gözlüğü, tam koruma gözlüğü, şeffaf yüz siperi |
Laboratuvar | Kimyasal maddelerin sıçraması, cam kırıkları | Tam koruma gözlüğü göz duşu, göz çeşmesi yağmur duşu |
Makine ile çalışma | Fırlayan ve sıçrayan partiküller | Atölye gözlüğü, tam koruma gözlüğü, şeffaf yüz siperi |
Erimiş metaller | Sıcaklık, kıvılcım, sıçrama | Isı siperi, gaz kaynağı gözlüğü (*) |
FİLTRELİ LENSLERİ (gözlük camı) VE GÖZLÜKLERİ İÇİN GEREKLİ KOYULUK DERECELERİ
KAYNAK ÇALIŞMALARI | KOYULAŞTIRICI NUMARASI |
Metal ark kaynağı Elektrotlar 1/16,3/32,1/8,5/31 | 10 |
Durgun gazla metal ark kaynağı (Demirsiz) Elektrotlar: 1/16,3/32,1/8,5/32 | 11 |
Durgun gazla metal ark kaynağı (Demirli) Elektrotlar: 1/16,3/32,1/8,5/32 | 12 |
Siperlenmiş metal ark kaynağı Elektrotlar 1/16,3/32,1/8,5/32 | 12 |
Elektrotlar : 5/16,3/8 | 14 |
Hidrojen kaynağı | 10-14 |
Kömür arkı kaynağı | 14 |
Lehim yapma | 2 |
Hamlaçlı (havya) kaynak lehimi | 3 veya 4 |
Hafif kesme 1"e kadar | 3 veya 4 |
Orta kesme 1" - 6 | 4 veya 5 |
Ağır kesme 6" ve daha fazla | 5 veya 6 |
Gaz kaynağı (hafif) 1/8" e kadar | 4 veya 5 |
Gaz kaynağı (orta) 1/8 " - 1/2 | 5 veya 6 |
Gaz kaynağı (ağır) ½ " ve daha fazla | 6 veya 8 |
DİKKAT : Hamlaçlı yüksek sarı bir ışık meydana getirdiği gaz veya oksijenle kesme işlerinde çalışma halinde, görüş mesafesinde sarı veya sodyum ışığını absorbe edecek bir filtre veya lens kullanılması gerekir.
Bir iş yerinde, gürültünün şiddeti 80 dB (A)' yı geçtiğinde işçilerin iş kazalarına uğramamaları ve işitme duyularını kaybetmemeleri için kulak koruyucularını kullanması gerekir. İş yerinde gürültü kaynakları olarak; yüksek basınç altındaki bir gazın veya buharın atmosfere yaptığı kaçağı, perçinleme işlerini, çekiç ve testere gibi alet ve cihazların çıkardığı sesi, dokuma işlerinde kullanılan makinelerin ve kompresörlerin çıkardığı sesleri gösterebiliriz. İyi bir kulak koruyucu hem gürültü şiddetini gerekli ve güvenli düzeye indirmeli, hem de rahat kullanılabilmelidir. Çünkü, kullanılışı rahat olmayan kulaklıklar, sürekli kullanılamayacağından iş kazasına ve işitme kaybına neden olabilirler.
Nerede, ne kadar gürültü vardır aşağıda gösterilmiştir.
Gürültünün Şiddeti (dB) Gürültünün kaynağı
150. Uçak motorları, hava alanları
130. Maden Ocakları
120. Havalı çekiçler hidrolik presler
120. Ormancı hizarları
115. İş makineleri, kompresörler
115. Betonyerler, tekstil makineleri
110. Oto yolar, gemi makine dairesi, dizel lokomotifler
105. Ağır traktörler
105. Deniz motorları, tütün fabrikaları
100. Metal işleme makineleri
100. Çayır biçme makineleri
95. Hafif traktörler, çay makineleri
85. Bağırma, sokak gürültüsü
KULAKLIK
Kulak kepçelerini fincanla ve içi süngerli yastıkları ile örten, her başa göre ayarlanabilen baş bantlı gürültünün şiddetini azaltan ancak, konuşmayı ve işitmeyi engellemeyen bir koruyucu malzemedir.
Başbandı, paslanmaz yaylı çelikten veya kırılmaya dayanıklı plastik yapılmıştır. Fincanları ABS malzemeden, yastıkları içi süngerli dışı PVC kaplamalı olduğundan kulak çevresine optimal bir baskı sağlanmıştır.
(Z) değeri 22-28 dB' dir.
Manşon tipli kulaklıkların üç türü bulunmaktadır. Bunlar, baş bantlı, ense bantlı ve barete monteli tipleridir.
Genellikle, gürültünün şiddetinin yüksek olduğu, motor test ünitelerinde, madencilikte, ormancılıkta ve pnomatik kırıcılarda kullanılır.
KULAK TIKACI
Kulak kanalına yerleştirilerek kullanılan bir kulak koruyucusudur. Özellikle, tekstil sanayiinde büyük kullanım alanı bulunan bu tıkaçları hijyenik olması için polyethelen foam (sünger) den veya silikon kauçuktan yapılmıştır. Kordonlu ve kordonsuz tipleri vardır. Çok hafif olduğundan rahatça kullanılabilir. Kulak tıkacı olarak pamuk (gliserin emdirilmiş) ekonomik olduğu için kullanılmakta ise de gürültünün şiddetini çok az indirdiğinden kullanılması önerilmemektedir.
EL VE AYAK KORUYUCULARI
İş kazalarında ve meslek hastalıklarında en çok etkilenen insan uzvu el ve ayaktır. Bu nedenle, bu uzuvların iyi korunması gerekmektedir. Nitekim, İşçi Sağlığı ve İş güvenliği Tüzüğü' nün 530.531 ve 532. maddeleri bu uzuvların korunmasına ilişkin hükümleri içermektedir.
ELDİVENLER: El ve kolların korunması için kullanılacak eldivenler, işçinin ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olmalıdır. Örneğin, saç kıvırma ve kaynak işlerinde deri, kimyasal işlerde plastik, elektrik işlerinde kauçuktan yapılmış eldiven kullanılır. Ayrıca astarlı olanlar, ellerin terlemesi sonucu oluşan koku dolayısıyla üreyebilecek bakterileri barındırmayan yapıya sahip olmalıdır.
Mekanik etkiler ile aşındırıcı, yıpratıcı, zehirli maddelerle veya sürekli olarak su içinde el ile yapılan çalışmalarda kullanılır. Yapılan iş de kullanılan kimyasal ham maddenin cinsine göre eldivenlerin malzemeleri de farklıdır. Özellikle, PVC' den ve vinil kauçuktan yapılmış eldivenler, petrol yağları, parafin, asit kostik ve alkalilere dayanıklıdır. Neoplen veya nitril kauçuktan yapılmış eldivenler benzer, tiner gibi çözücülere dayanıklıdır. Her iki tür de pamuk örgü üzeri kalın kaplamalı olursa kesilmeye, aşınmaya veya yırtılmaya dayanıklı olur.
ALÇAK VE YÜKSEK GERİLİM ELDİVENİ
Elektrik işlerinde en çok kullanılan ve kullanılması gereken bir kişisel koruyucu malzemedir. Kullanılan gerilimin değerine yalıtılmış olmalıdır. 2500 volt ile 35000 volt arasındaki gerilimlerde çalışanları korumada kullanılır. Elektrikçiler, elleriyle çalışırken elektrik akımının vücuda girmesine eldiven taktıklarında engel olunur. Elektrikçilerin plastik bulaşık eldiveni kullanmaları sık rastlanan yanlış uygulamadır. Yalıtkan eldivenlerin üzerlerinde kullanma gerilimleri ile yalıtkanlık özelikleri belirtilmelidir. Lateks malzemeden yapılmış olup, et kalınlığı gerilime göre 0.9 mm' den 2.2 mm ye kadar değişiktir. Yalıtkan eldivenler, sık sık muayene edilmeli ve kullanmadan önce bunları iyi durumda olduklarından ve çatlama, yırtılma, hatta küçük deliklerin bile olmadığı tesbit edilmedikçe kullanılmamalıdır.
400 0C ' den 2000 0C' ye kadar olan sıcaklıktaki çalışmalardan aşırı sıcaktan ve mekanik etkenlerden elleri korur. Özellikle, itfaiye teşkilatlarında, dökümhanede ve yüksek fırınlarda kullanılır. Bu eldivenler, cam elyaf üzeri aleminize kaplamlı kumaştan veya keçe kumaştan imal edilmiştir. İki veya beş parmaklı olarak yapılmış iki türü bulunmaktadır.
ÇELİK ÖRGÜ ELDİVEN
Özellikle, acm, metal ve ambalaj sanayi ile et kesim işlerinde kullanılır. Kesilmelere, mekanik ve kimyasal etkilere dayanıklı olması için çelik tel üzeri naylon ve kevler kaplanmış özel bir iplikten dikişsiz olarak örülmüştür.
Mekanik etkilere (kesilmelere, pürüzlü ve keskin yüzeylere, delinmelere) karşı elleri korumada kullanılır. El içi ve parmaklar kromlu deriden yapılmıştır. Avuç içi (ayası) ilave deri desteklidir. El üstü ise branda kumaştan yapılmıştır. Kısa ve uzun konçludur.
Kaynakçının, kaynak ışınlarına (ultraviyole, enfraruj) karşı ellerini korumada kullanılır. Tamami kromlu deriden yapılmıştır. Avuç içi, mekanik etkilere (aşınma, delinme, yırtılma) karşı deri takviyelidir. Konçları uzundur. Standart boy, 46 cm dir.
Ateşe, suya, ışına, yakıcı ve aşındırıcı sıvıların sıçramasına karşı, cam kesme işlerinde kolda meydana gelecek kesiklere karşı kolluk kullanılır. Işınlara karşı olanlar deriden, aşırı sıcağa karşı olanlar aleminize kaplı cam elyaf kumaştan, yakıcı ve aşırı sıvılara karşı olanlarda plastik malzemeden yapılmıştır.
Ağır ve yuvarlanabilen malzemenin kaldırılıp taşındığı işlerde, çivi batmalarına, erimiş metal sıçramalarına karşı emniyet ayakkabısı kullanılır.
. Çivi batmalarına karşı ayakkabının ayakla taban arasına alüminyum veya çelik altlık konulur.
. Dökümhane ve izabe fırınlarında çalışanların ayakkabılarının üzerine metal bir koruyucu takılır. Ayakkabının burnuna konan bu metal bombeler, 1m. yükseklikten düşecek 20 kg. ağırlığına dayanaklı olmalıdır.
. Elektrik işlerinde çalışan işçilere yalıtkan ayakkabı verilmelidir. Bu ayakkabıların altı yüksek gerilime dayanıklı lastikten olur. Elektrik işinde çalışan işçilere çivili veya kabaralı ayakkabı giydirilmez.
. Asit veya kostikle çalışan işçilere; lastik veya benzeri malzemeden yapılmış ve bu maddelere dayanıklı, çizme veya ayakkabılarında, çelik veya demir çivi, kabara, burun demiri, nalça gibi metal kısımlar bulunmaz.
LASTİK ÇİZMELER
Nemli, ıslak veya su içinde çalışanlar ile asitli veya çözücülü yerlerde çalışanların ayaklarını korumada kullanılır. İnşaatlarda kullanılacak olanların tabanı ve burnu çelik takviyelidir.
Asite dayanıklı olan PVC malzemeden, solventlere dayanıklı olan NİTRİL malzemeden yapılması gerekir.
TİTREŞİM GİDERİCİ AYAKKABI
Delme işlerinde, basınçlı hava ile çalışan işlerde titreşimden vücut iç organlarını korumada kullanılır. Tabanı, vibrasyonu azaltıcı özel geliştirilmiş plastikten yapılmıştır.
TOZLUKLAR
Bacakları ateşe ve sıçrayan kıvılcıma karşı konur. Kaynak işlerinde, dökümhanelerde ve izabe fırınlarında çalışan işçiler için kullanılır. Tozluklar, pantolon veya tulum ve ayakkabı üzerine giyilir.
İnsan vücudu hijyenik koşullara, soğuğa ve ısıya (yangına) karşı korunmalıdır. Böylece, iş elbiseleri YAPILIŞ şekillerine göre altı grupta toplanabilir.
1. Ceket ve pantolon
2. Tulumlar
3. İş gömlekleri
4. İş önlükleri
5. Yelekler
6. Paltolar ve gocuklar
Kullanış şekline göre de sekiz grupta toplanabilir.
1. Normal günlük iş elbiseleri,
2. Isıya ve aleve dayanıklı elbise,
3. Zehirli ve zararlı gazlara karşı koruyucu elbise,
4. Radyoaktivite' ye karşı koruyucu elbise
5. Kimyasal maddelere karşı koruyucu elbise,
6. Işık yansıtıcı elbise
7. Soğuğa karşı koruyucu elbise
8. Yağmura veya suya karşı elbise
ISIYA VE ALEVE DAYANIKLI ELBİSELER
Aşırı ve zararlı ısı radyasyonundan vücudu korumada özellikle itfaiye teşkilatlarında, dökümhanelerde vb. yerlerde kullanılır. Bu elbiseler, üç kat kumaştan oluşmuştur. Üst kat, yangına yaklaşım elbiselerinde 700 0C'a dayanıklı yangına giriş elbiselerinde 1200 0C' a dayanıklı cam elyaf üzeri aleminize kaplı kumaş, orta kat ısı geçirgenliği az 400 0C - 600 0C dayanıklı aramid keçe kumaş, alt kat ise aramid astar kumaştır. Yangına giriş elbiseleri, temiz hava tüplü maske ile kullanılan yekpare tiptedir. Başlıkta içinde baret ve ön kısmında yüksek ısıya dayanıklı cam bulunmaktadır. Bu elbiselerde SOLAS kuralları geçerlidir.
Alev almaz, PVC kaplı pamuklu dokuma kumaştan yapılmış, sırt göğüs ve kolonlarına reflektif (yansıtıcı) şeritler dikilmiş itfaiye teşkilatlarında kullanılan palto şeklinde bir koruyucu malzemedir. Kumaşı, alev almaması için, kıvılcımdan tutuşmayacak şekilde emprenye edilmiştir.
Zehirli ve zararlı gazların bulunduğu ve oksijensiz ortamlarda vücudu ve solunum yollarını korumada kullanılan koruyucu elbisedir. Temiz hava tüplü maske ile veya dışarıdan basınçlı temiz hava şebekesine bağlı maske ile kullanılması gerekir. Elbise, başlık; tulum, eldiven, çizme, tam yüz maskesi ve hava sisteminden oluşur. Elbisenin kumaşı, işyeri ortamındaki gazın türüne göre değişir.
İşçiyi çeşitli asit, alkali, kostik, çözücü yağ ve diğer kimyasal maddelerin etkisinden korumaya yarayan elbisedir. Asitlere petrol yağlarına, kostik ve alkalilere dayanıklı olanlar çift taraflı vinly veya PVC kaplı özel bir sentetik bezden yapılmıştır. Benzer tiner gibi çözücülere dayanıklı olanlar ise çift taraflı neopren veya nitril kauçuk kaplı kumaştan yapılmıştır.
Cam elyaf dokuma üzeri aleminize kaplı veya havlu türü cam elyaf kumaştan yapılmış yangın alevinden işçiyi korumaya yarayan örtüdür. 2 x 1.6 m. boyutlarındadır. Örtünün her iki ucunda ellerin gireceği cepler veya tutma ipi bulunmaktadır. Yangın alevi içinde kalan işçi bu ceplere ellerini sokarak battaniyeyi kolayca açabilir.
Fırlayan ve sıçrayan partiküller ile kimyasal maddelere karşı iş elbisesini ve vücudu korumada kullanılır. Önlüğün malzemesi, yapılan işin türüne göre değişir. Örneğin, kaynak işlerinde deri, akü çalışmalarında ve mutlaka PVC kaplı kumaş, kesim işlerinde çelik örgü malzeme kullanılır.